5 Μαΐου – Η συμβολή της βιογραφικής έρευνας στη μελέτη της διαδρομής των κινηματικά δρώντων (Γ. Τσιώλης – Ν. Σερντεδάκις – Τζ. Ποντικάκη)

Ακόμη σήμερα, η έρευνα για τη συλλογική δράση και τα κοινωνικά κινήματα, παρά τις συχνές διακηρύξεις για την ανάγκη άρσης των αποστάσεων ανάμεσα στους ερευνητές και τους συλλογικά δρώντες, σπάνια αναδεικνύει τον πρωτογενή αφηγηματικό λόγο των εμπλεκόμενων στην κινηματική δράση. Η προνομιακή έμφαση στις δομικές διεργασίες και τα ανταγωνιστικά συμφέροντα ως των πλέον κρίσιμων εστιάσεων στο πεδίο μελέτης των κοινωνικών κινημάτων μάλλον τείνει να περιθωριοποιήσει μέριμνες σχετικές με την ανάδειξη της συμβολής των ιδεών και των λόγων που οι φορείς της δράσης ενεργοποιούν και επενδύουν κατά τη στράτευσή τους και την ανάληψη του κόστους που αυτή συνεπάγεται. Ισχνότερη επίσης είναι η έρευνα που αφορά στην ανασυγκρότηση της βιογραφικής διαδρομής των ακτιβιστών στα κοινωνικά κινήματα και παρεπόμενα στην ποιοτική ανάλυση των όρων διαμόρφωσης και τροποποίησης των συλλογικών και των ατομικών ταυτοτήτων. Η εισήγηση, με τη μορφή του εργαστηρίου, θέτει ως στόχο τη διερεύνηση των δυνατοτήτων που παρέχει η  «βιογραφική αφηγηματική προσέγγιση» να συμβάλλει στον μεθοδολογικό και επιστημολογικό εμπλουτισμό του πεδίου μελέτης της συλλογικής δράσης και των κοινωνικών μηνυμάτων. Με τον όρο «βιογραφική αφηγηματική προσέγγιση» περιγράφουμε ένα πολυσχιδές πεδίο ερευνητικής δραστηριότητας. Κοινός τόπος των ερευνητών/τριών που υιοθετούν την εν λόγω προσέγγιση είναι ότι χρησιμοποιούν ως υψηλής πυκνότητας ερευνητικό υλικό τις βιογραφικές αφηγήσεις ή αλλιώς τις αφηγήσεις ζωής. Πρόκειται για βιογραφικές αφηγήσεις που είτε κατατίθενται από τους ίδιους τους αυτοβιογραφούμενους σε γραπτή μορφή είτε παράγονται στο πλαίσιο μιας ειδικής επικοινωνιακής κατάστασης, της βιογραφικής αφηγηματικής συνέντευξης, όπου ο ερωτώμενος καλείται ενώπιον του συνεντευκτή να αφηγηθεί απροσχεδίαστα την ιστορία της ζωής του συνολικά ή μια περίοδό της, ανακαλώντας στη μνήμη προσωπικές εμπειρίες και βιώματα. Στο εργαστήριο θα συζητηθούν τρόποι με τους οποίους μια τέτοια ερευνητική προσέγγιση μπορεί να αξιοποιηθεί στη έρευνα της συλλογικής δράσης και των κοινωνικών κινημάτων. Αρχικά θα αναπτυχτούν θεωρητικοί στοχασμοί που συλλαμβάνουν τη βιογραφία ως μια κοινωνική κατασκευή, η οποία παράγεται αφηγηματικά και επιτελεί σημαντικές λειτουργίες στις κοινωνίες της ύστερης νεωτερικότητας. Εν συνεχεία θα αναδειχθούν οι ιδιότητες του αφηγηματικού λόγου και οι μεθοδολογικές τους συνεπαγωγές σε ό,τι αφορά την ανάλυση αφηγηματικών κειμένων. Θα συζητηθούν οι μεθοδολογικές αρχές, που διέπουν τόσο την παραγωγή βιογραφικών αφηγήσεων, όσο και την ανάλυσή τους, καθώς και τα συγκεκριμένα βήματα, που ακολουθούνται κατά την αναλυτική διαδικασία. Η συζήτηση των ως άνω διαδικασιών θα συνοδεύεται από την αναφορά συγκεκριμένων εφαρμογών και παραδειγμάτων.