Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, τρεις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, βίωσαν τις δικές τους περιπτώσεις «μετάβασης» (transition) από τη δικτατορία στη δημοκρατία. Παρόμοιες εξελίξεις λάμβαναν χώρα σε χώρες Λατινικής Αμερικής. Εμπλουτισμένη με νέα δεδομένα από τις δεκαετίες του 1980 και 1990, η συγκριτική πολιτική ανέπτυξε μια τυπολογία μεταβάσεων, προσπαθώντας να προσδιορίσει και να ερμηνεύσει τον ρόλο του κάθε εμπλεκόμενου παράγοντα, από τις διαιρέσεις στο εσωτερικό των κυβερνώντων έως το διεθνές περιβάλλον και την κοινωνία πολιτών. Στην Ελλάδα, διαδεδομένη στην ιστοριογραφία και την πολιτική επιστήμη είναι η εικόνα της «βελούδινης μετάβασης», όπου οι όροι του εκδημοκρατισμού διαμορφώθηκαν κατά βάση μονομερώς από τις κυρίαρχες ελίτ και το πολιτικό τους επιτελείο. Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων και του λαϊκού παράγοντα ανάγεται στις μη επαρκώς προσδιορισμένες «αυξημένες προσδοκίες» των πολιτών. Δεν υπάρχει όμως ούτε συμφωνία ούτε και σαφήνεια σχετικά με το πώς οι τελευταίες επηρέασαν τον συγκεκριμένο χαρακτήρα και περιεχόμενο της ελληνικής μετάβασης. Ανασκοπώντας μέρος της υφιστάμενης βιβλιογραφίας της συγκριτικής πολιτικής και παραθέτοντας τις απόψεις Ελλήνων μελετητών της Μεταπολίτευσης, η παρουσίαση συνδιαλέγεται με την υπάρχουσα θεωρία περί «μεταβάσεων». Κεντρικό σημείο εστίασης είναι η ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος των εργοστασιακών εργατών, ως τμήμα του ευρύτερου εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος. Ήταν το εργατικό κίνημα παθητικός αποδέκτης μιας προαποφασισμένης Μεταπολίτευσης ή υπήρξε παράγοντας που διαμόρφωσε τις εξελίξεις; Πώς μπορεί η ελληνική εμπειρία να εισφέρει στη διεθνή συζήτηση περί «μεταβάσεων»;