24 Μαρτίου – Η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων ως μέσο επέλασης του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού (Απόστολος Καψάλης)

Το ζήτημα των συνεπειών της μνημονιακής εκδοχής ενός νεοφιλελεύθερου μοντέλου λιτότητας προς αντιμετώπιση και συνάμα αξιοποίηση των κρίσεων σε βάρος των δυνάμεων της εργασίας έχει επαρκώς μελετηθεί, ιδίως σε χώρες όπως η Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης 12ετίας έχουν αποτυπωθεί με ευκρίνεια και σε βάθος όλες οι θεσμικές αλλαγές στο σύστημα των ατομικών και συλλογικών εργασιακών σχέσεων, καθώς επίσης -αν και ενδεχομένως σε μικρότερο βαθμό- οι παρενέργειες αυτών στη συγκρότηση και στην αποτελεσματικότητα των ομάδων συλλογικής εκπροσώπησης της μισθωτής εργασίας. Δεν είναι ωστόσο βέβαιο ότι έχει γίνει πλήρως κατανοητή η -κατ’ αντίστροφη πορεία- συμβολή ενός τέτοιου απορρυθμισμένου και άκρως αντιδημοκρατικού καθεστώτος, ακλόνητα εδραιωμένου στην αγορά εργασίας, όσον αφορά στην εμπέδωση μιας νέας εργασιακής ταυτότητας και ευρύτερα μιας νέας κουλτούρας των υποτελών τάξεων απέναντι στην κοινωνική πολιτική. Αυτή η νέα, αλλά με τάση κυριαρχίας, ηθική της εργασίας, ως επικύρωση της πολιτισμικής νίκης του νεοφιλελευθερισμού, εκκινεί και ανατροφοδοτείται από τον αυταρχισμό εντός της επιχείρησης, αλλά παρεισφρέει αργά ή γρήγορα και σε άλλα (όμορα ή μη) πεδία του κοινωνικού ανταγωνισμού. Με αυτό τον τρόπο υπονομεύονται οι εν γένει προοπτικές αναχαίτισης των πολιτικών που θα επιταχύνουν την επέλαση ενός μοντέλου αυταρχικής διακυβέρνησης των κοινωνιών στο άμεσο μέλλον. Αντλώντας επιχειρήματα και δεδομένα από την υποβάθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων στο περιβάλλον της πανδημίας, οι ρίζες της ήττας των δυνάμεων της εργασίας δεν θα πρέπει να αναζητηθούν μόνο στη δεκαετία της κρίσης πριν την έξαρση της πανδημίας Covid-19, αλλά πολύ νωρίτερα.