23 Νοεμβρίου – Ο ύστερος Πουλαντζάς και ο δημοκρατικός δρόμος προς το σοσιαλισμό (Τάσος Σκλάβος)

Η παρούσα συγγραφική απόπειρα επιχειρεί να «διαβάσει» ξανά το έργο του Νίκου Πουλαντζά σε μιαν εποχή, όπου η κυρίαρχη σκέψη προσπαθεί να μας πείσει πως μαζί με την ιστορία τελείωσε και η πολιτική, σε μιαν εποχή που η φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία αντιμετωπίζεται σε διεθνές επίπεδο ως ένα «τελειοποιημένο» καθεστώς, στο οποίο δεν χωρεί καμία αμφισβήτηση και επομένως όχι απλώς δεν εγείρεται ζήτημα ανατροπής της, αλλά ούτε καν εμπλουτισμού της. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει παγιωθεί ως αμετακίνητο θεσμικό ιδεώδες και έχει σχεδόν εκλείψει κάθε συζήτηση για μετατροπή ή υπέρβασή της. Συνεπώς, καθίσταται σαφές πως οι πολιτικοί και κοινωνικοί όροι της εποχής του Πουλαντζά, τότε που ήταν ακόμα ανοιχτή η συζήτηση της δικτατορίας του προλεταριάτου ή της άμεσης συμμετοχικής δημοκρατίας, απέχουν παρασάγγας από τη σημερινή πραγματικότητα. Σε αυτό το πλαίσιο και η πολιτική και ιδεολογική σύγκρουση εντός των κρατικών μηχανισμών, μια θεματική που αποτέλεσε κεντρικό πυλώνα της συλλογιστικής του ύστερου Πουλαντζά, έχει πάψει να αποτελεί πεδίο του αριστερού πολιτικού λόγου, μιας Αριστεράς χωρίς πρόθεση αμφισβήτησης της παγιωμένης φιλελεύθερης δημοκρατικής πραγματικότητας, αλλά πλήρως ενταγμένης σε αυτή. Η επικαιρότητα, λοιπόν, του έργου του Πουλαντζά απορρέει κυρίως από την έντονη ανησυχία που ο ίδιος εξέφραζε για την κρίσιμη στρατηγική στιγμή που βρισκόταν το εργατικό κίνημα στην εποχή του, έστω και αν η πρότασή του για έναν δημοκρατικό σοσιαλιστικό μετασχηματισμό δεν καρποφόρησε. Μα πάνω από όλα πηγάζει από την επιτακτική ανάγκη αναστοχασμού της θεωρίας του κράτους, η οποία έχει ατονήσει στις μέρες μας.

Το πλήρες πρόγραμμα του σεμιναρίου 2023-2024