Οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με τις ύστερες θεωρητικές αναλύσεις του Νίκου Πουλαντζά δεν μπορεί να μην έχει ως αφετηριακό σημείο το ζήτημα της τομής στο έργο του, θέμα για το οποίο υπάρχουν διαφορετικές αναγνώσεις μεταξύ των μελετητών, θέμα αποφασιστικής σημασίας, προκειμένου να γίνει κατανοητό το θεωρητικό υπόβαθρο των ύστερων θεωρητικών παραδοχών του Πουλαντζά. Το ύστερο έργο του Πουλαντζά, τις καταβολές του οποίου θα μπορούσαμε να ανιχνεύσουμε μεταξύ Κάουτσκι και Αυστρομαρξισμού, εντάσσεται στο ευρωκομμουνιστικό ρεύμα, ως μια πιο αριστερή και κινηματική εκδοχή. Προς αυτήν την κατεύθυνση κρίσιμη είναι η ανάδειξη όλων εκείνων των συστατικών στοιχείων που συνθέτουν τον δημοκρατικό δρόμο του Πουλαντζά, εστιάζοντας τόσο στην απόρριψη του κυρίαρχου μοντέλου σοσιαλιστικής μετάβασης, αυτού της δυαδικής εξουσίας, όσο και σε μια σειρά προϋποθέσεων που θέτει ο ίδιος ο Πουλαντζάς, οι οποίες καθιστούν εφικτό, αν όχι αναγκαίο, το εγχείρημα του δημοκρατικού δρόμου. Είναι στον επίλογο του έργου Το κράτος, η εξουσία, ο σοσιαλισμός, όπου ο σπουδαίος Έλληνας στοχαστής προσπαθεί να σκιαγραφήσει ένα στρατηγικό συμπέρασμα, μια εναλλακτική ατραπό μετάβασης στο σοσιαλισμό, οριοθετημένη από τα δύο κυρίαρχα μοντέλα της εποχής του. Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, καθίσταται αναγκαία η κριτική προσέγγιση του δημοκρατικού δρόμου, όπως τον εμπνεύστηκε ο Νίκος Πουλαντζάς. Κριτική, η οποία περιλαμβάνει πλήθος καίριων θεωρητικών ζητημάτων, όπως η απόλυτη άρνηση της δυαδικής εξουσίας ως μοντέλου μετάβασης, η εξωτερικότητα ή εσωτερικότητα του επαναστατικού κινήματος ως προς το κράτος, η άρνηση της δικτατορίας του προλεταριάτου, η αποσύνδεση του σοσιαλισμού από την κομμουνιστική προοπτική, αλλά και η (μη) αναγκαιότητα συντριβής της αστικής κρατικής μηχανής.
09
Δεκ
Δεκ