11 Απριλίου – Κομματική αποστράτευση και πολιτική: μια διαδικαστική προσέγγιση (Κωνσταντίνος Τσίκας – Κώστας Κωστόπουλος)

Μείζων συνεισφορά της Συγκρουσιακής Πολιτικής αποτελεί η διαπίστωση ότι η εύστοχη ερμηνεία της πραγματικότητας και η πλαισίωσή της με το κατάλληλο αξιακό και συναισθηματικό φορτίο, μπορεί να οδηγήσει άλλοτε σε συγκρουσιακή επίταση και αύξηση των κοινωνικών διεκδικήσεων και άλλοτε, όταν αυτή -εμπρόθετα ή μη- αστοχεί, σε κινηματική ύφεση και ατομική απόσυρση. Πρόκειται για τον κρίσιμο ρόλο της πολιτικής διαμεσολάβησης, φορείς της οποίας είναι τα κοινωνικά κινήματα και, βεβαίως, τα πολιτικά κόμματα. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση που η εύστοχη, σε πρώτο χρόνο, ερμηνεία και απόδοση των οντολογικών συμβάντων ανατρέπεται, και αυτοί που την εξέπεμψαν, εμφιλοχωρούν στο στρατόπεδο αυτών που την αντιμάχονταν; Αναζητώντας πιθανούς λόγους ατομικής αποστράτευσης, μια πρώτη απάντηση συνίσταται στη διαπίστωση ρητών ή/και λανθανουσών διαφωνιών σε επίπεδο οργανωτικής τακτικής και στρατηγικής στοχοθεσίας (βλ. για παράδειγμα Zald & Ash, 1966; Gurr, 1970; Hirschman, 1982; Staggenborg 1988; Melucci, 1996; Santos Nascimento, Klandermans & de Theije, 2021). Υπό το πρίσμα αυτό, η συγκεκριμένη εισήγηση επιχειρεί μια συμβολή στη θεωρία της κομματικής αποστράτευσης, έχοντας ως μελέτη περίπτωσης τον ΣΥΡΙΖΑ -ένα κόμμα που, μετά την εντυπωσιακή εκλογική του άνοδο η οποία οδήγησε στην κατάκτηση της εξουσίας, γνώρισε ένα κύμα αποστρατεύσεων στον απόηχο της υπογραφής του τρίτου Μνημονίου Συναντίληψης για τη διάσωση της χώρας. Αποστρατεύσεις που συνδέονται άμεσα με τον μνημονιακό συμβιβασμό και που πραγματοποιήθηκαν είτε ηχηρά και en bloc, όπως στην περίπτωση της αποχώρησης του συνόλου της μειοψηφικής μεν, αλλά ισχυρής εσωκομματικής τάσης της Αριστερής Πλατφόρμας, είτε ηχηρά και μεμονωμένα, όπως οι αποχωρήσεις κομματικών στελεχών μέσω δημόσιων τοποθετήσεων και ανακοινώσεων, είτε, τέλος, σιωπηρά και μεμονωμένα, όπως είναι οι πολλές αποχωρήσεις μελών της νεολαίας και κομματικών στελεχών με χαλαρή ή περιφερειακή σχέση με το κόμμα τη συγκεκριμένη στιγμή. Παρότι ωστόσο, η υπογραφή του μνημονίου αποτελεί μια αναμφισβήτητα αναγκαία συνθήκη για τις εν λόγω αποστρατεύσεις, είναι ταυτόχρονα και ικανή; Προς τούτο, διερευνήσαμε τις βιογραφίες τεσσάρων  κομματικών στελεχών και μελών που αποχώρησαν από το κόμμα τον Αύγουστο του 2015, διαρρηγνύοντας κάθε δεσμό με αυτό, τις οποίες και παρουσιάζουμε.