18 Απριλίου – Το πρόβλημα της δημοκρατίας: μια μακροσκοπική θέαση (Βαγγέλης Μπάδας)

Η ανάδυση των κινημάτων στον χρονικό ορίζοντα συγκρότησης των αστικών κοινωνιών σχετίζεται άμεσα με το αίτημα για κοινωνικό εκδημοκρατισμό. Ακριβέστερα, ο βαθμός σύνδεσης μιας συλλογικής δράσης με τις ευρύτερες συνδηλώσεις του όρου «δημοκρατία» αποτελεί τεκμήριο καταχώρησής της ως κινηματικής. Και αυτό δεν ενέχει θέση αυθαίρετης οντολογικής παραδοχής ούτε οφείλεται στην ιδεολογική παραξενιά κάποιων ερευνητών που έσπευσαν να αποκλείσουν εκείνη ή την άλλη συλλογικότητα από την κατηγορία «κίνημα». Αποτελεί στοιχειώδη μεθοδολογική προϋπόθεση δίχως την οποία αίρεται η όποια δυνατότητα συγκρότησης του ίδιου του πεδίου μελέτης μας. Ωστόσο, τα προβλήματα γύρω από την έννοια της δημοκρατίας όχι μόνο παραμένουν αλλά τροφοδοτούνται συνέχεια από την εμφάνιση σωρείας επιθετικών προσδιορισμών (συμμετοχική, ανοικτή κλπ) που έρχονται να προσδώσουν στο ουσιαστικό δημοκρατία τον χαρακτήρα ιδεολογικής υπεράσπισης της κυρίαρχης οικονομικής και πολιτικής εξουσίας. Επιπλέον γινόμαστε μάρτυρες της ανόδου μιας σωρείας «κινημάτων» τα οποία παρά την πρόδηλη σχέση τους με τα πλέον αντιδραστικά ιδεολογήματα ή με τους πλέον προφανείς ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς διατρανώνουν τον δημοκρατικό τους χαρακτήρα. Τα παραπάνω οδηγούν σε μία σειρά ερωτημάτων σχετικά με την αναζήτηση κάποιον κριτηρίων δημοκρατικότητας, κάποιας δημοκρατικής ουσίας που μας διαφεύγει ή κάποιας εννοιολογικά καθαρής μορφής δημοκρατίας Αρνούμενοι να εγκαταλείψουμε την έννοια στην απροσδιοριστία ενός τυφλού συσχετισμού δυνάμεων, θα προσπαθήσουμε να καταδείξουμε την μεθοδολογική κρισιμότητα μίας συχνά παραμελημένης παραμέτρου, της ιστορικής, επιχειρώντας να δείξουμε ότι τα όρια της αντιπαράθεσης στο πεδίο των εννοιών δεν είναι παρά τα όρια της αντιπαράθεσης στα πεδία της κοινωνικής πραγματικότητας.