Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου και την οικοδόμηση ενός αυταρχικού κράτους, τυπικής αστικής δημοκρατίας, στην Ελλάδα ο έλεγχος από τους μηχανισμούς καταστολής των οργανώσεων της λεγόμενης «κοινωνίας των πολιτών» φαίνεται να λειτουργεί αποτρεπτικά για την ανάληψη της συλλογικής δράσης ή πολύ περισσότερο για τη δημόσια έκφραση της κοινωνικής διαμαρτυρίας. Πράγματι, κατά τη δεκαετία του 1950 σποραδικές θα είναι οι διεκδικήσεις των μισθωτών με αίτημα την εξασφάλιση ενός στοιχειώδους επιπέδου αξιοπρεπούς ζωής ενώ αντίθετα πληθωρικές θα προβάλλουν στον δημόσιο χώρο οι μαζικές κινητοποιήσεις για το θέμα της Κύπρου. Οργανωμένες από την Ελλαδική Εκκλησία και τις οργανώσεις Κυπρίων και Ελλήνων φοιτητών, συχνά τα συλλαλητήρια της εποχής θα καταλήξουν σε αιματηρές συγκρούσεις με την αστυνομία. Η εισήγηση που ακολουθεί, αναδιφώντας στα δημοσιεύματα των ημερήσιων εφημερίδων ΤΑ ΝΕΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και ΤΟ ΒΗΜΑ, εστιάζεται στο πολιτικό περιβάλλον της πρώτης μετεμφυλιακής περιόδου, του «κεντρώου διαλείμματος», αναλύοντας τις ποικίλες εκδοχές του κυρίαρχου λόγου των πολιτικών ελίτ σχετικά με την ταραχώδη τροπή των κινητοποιήσεων για τη διεκδίκηση της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των δεδομένων της έρευνας, οι νικητές του εμφυλίου θα διαιρεθούν γύρω από την αναζήτηση της καταλληλότερης συγκυρίας για τη διεθνοποίηση του Κυπριακού. Κατά την περίοδο 1950-1952, η ανασυγκροτούμενη δεξιά του Ελληνικού Συναγερμού θα εξάρει τη νομιμοφροσύνη της ελληνικής νεολαίας και την προσχώρησή της στην εθνική ιδεολογία της εποχής ενώ αντίθετα οι κυβερνήσεις του Κέντρου θα υποδείξουν τους κινδύνους εκμετάλλευσης των μαζικών κινητοποιήσεων για το Κυπριακό από τους εκτός νόμου κομμουνιστές. Τούτες οι θέσεις θα αντιστραφούν με την έναρξη της πολυετούς κυριαρχίας της δεξιάς, ιδίως μετά την εμφάνιση της ΕΡΕ και τις πρωθυπουργίες του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Η ταλάντευση ανάμεσα στην επιβράβευση των εμφορούμενων από εθνικά ιδεώδη νέων και την καταγγελία του «πεζοδρομίου» θα γείρει προς τη μεριά της καλλιέργειας μιας αίσθησης, εκ μέρους των καθεστωτικών κέντρων, περί της επανεμφάνισης του κομμουνιστικού κινδύνου, τόσο με αφορμή τις αιματηρές συγκρούσεις του 1956 όσο και στη συνέχεια με τις ταραχές των οικοδόμων, την αναδιοργάνωση των συνδικαλιστικών οργανώσεων, και ιδίως την ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος, τις διεκδικήσεις του 15% και του 1-1-4 και την κορύφωση του κύκλου διαμαρτυρίας για τον εκδημοκρατισμό της ελληνικής κοινωνίας.
10
Μαΐ
Μαΐ