3 Δεκεμβρίου – Η κρίση του κοινοβουλευτισμού στο Μεσοπόλεμο και το καθεστώς της 4ης Αυγούστου: από την αντι-κοινοβουλευτική κριτική στη θεωρητική νομιμοποίηση (Γιώργος Σουβλής)

Η παρουσίαση αυτή εστιάζεται στην κοινοβουλευτική κρίση της δεκαετίας του 1930 στην Ελλάδα η οποία οδήγησε στην κατάρρευση της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας και στην εγκαθίδρυση του αυταρχικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Με δεδομένο αυτό, η στόχευση είναι διττή: αφενός να προσφέρει μια ερμηνεία για τα αίτια της κρίσης και της κατάρρευσης του κοινοβουλευτισμό της μεσοπολεμικής περιόδου, αφετέρου να εξετάσει το πώς βασικοί δρώντες της αντιλήφθηκαν και συνέβαλλαν στις διαδικασίες αυτές. Αναφορικά με το πρώτο ζήτημα προτείνω ως σημείο εκκίνηση το έργο του Antonio Gramsci και ειδικότερα την έννοια της ηγεμονίας, επιχειρηματολογώντας ότι η κρίση και η κατάρρευση του Ελληνικού μεσοπολεμικού κοινοβουλευτισμού μπορεί να προσδιοριστεί ως μια κρίση ηγεμονίας η οποία κατέληξε σε οργανική κρίση του πολιτικού συστήματος καθαυτού στο μέτρο που τα δυο κυρίαρχα πολιτικά μπλοκ –Βενιζελισμός και Αντιβενιζελισμός– δεν κατάφεραν να αρθρώσουν ικανοποιητικές ηγεμονικές απαντήσεις μετά το ξέσπασμα της Παγκόσμιας Οικονομικής κρίσης του 1929. Ως προς το δεύτερο ζήτημα, επιχειρείται μια εξέταση το πώς η κρίση αυτή προσλήφθηκε και αναπαράχθηκε από τους ίδιους τους ιστορικούς δρώντες της μεσοπολεμικής Ελλάδας εστιάζοντας σε τρεις φιγούρες αυτής: τον Γεώργιο Βλάχο, εκδότη της εφημερίδας «Καθημερινή», τον Ιωάννη Μεταξά, μετέπειτα δικτάτορα της Ελλάδας και τον νομικό Νικόλαο Κούμαρο ο οποίος υπήρξε κεντρική φιγούρα οργανικού διανοούμενου του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Το επιχείρημα που προκρίνεται ως προς αυτούς είναι ότι όχι μόνο είχαν συνείδηση της κρίσης συμβάλλοντας καθοριστικά με λόγους και πράξεις στην κρίση της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας, αλλά αντιλαμβανόμενοι την ιστορική αλλαγή πολιτικού παραδείγματος που συνέβαινε στην Ευρωπαϊκή ήπειρο την περίοδο αυτή πρότειναν συγκεκριμένες αυταρχικές λύσεις για την υπέρβαση της.