Εκτός από τη βύθιση σε μια δίνη διαδοχικών κρίσεων που προκάλεσε στην Ελλάδα και διεθνώς, η «Μεγάλη Ύφεση» σηματοδότησε και τη δραματική πύκνωση του ενεργού πολιτικού χρόνου. Η διαχείρισή της μπορεί βέβαια να αποσόβησε κάποια πρόδηλη συστημική κατάρρευση, όμως ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκε (διασώσεις τραπεζών και σκληρή λιτότητα για πλατιά λαϊκά στρώματα) δημιούργησε νέες εστίες κρίσης σωρεύοντας πολλαπλές αντιφάσεις και κινδύνους –λ.χ., «ποσοτική χαλάρωση» αλλά και πληθωριστική έκρηξη, άνοδος των επιτοκίων αλλά και κίνδυνοι νέων χρεοκοπιών. Σε συνδυασμό με παράγοντες όπως η επίταση της μεταναστευτικής κρίσης, το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19 και η εμφατική επιδείνωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν επώασαν νέα πολιτικά φαινόμενα και διαμόρφωσαν νέους όρους για την ανάληψη κινηματικών δράσεων.

            Το Εργαστήριο Συγκρουσιακής Πολιτικής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου το Centre on Social Movement Studies της Scuola Normale Superiore και η Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης διοργάνωσαν διεθνές συνέδριο με στόχο την πολυπρισματική διερεύνηση της «Μεγάλης Ύφεσης» ως κομβικής στιγμής στη ροή του πολιτικού χρόνου. Βασική ερευνητική εστία είναι η Ελλάδα που, καθώς υπήρξε προάγγελος και συμπύκνωση εξελίξεων σε ολόκληρη την Ευρώπη, παρέχει τις βάσεις για την προβληματοποίηση και ενδελεχή διερεύνηση υπαρχουσών εννοιών και θεωρητικών αντιπαραθέσεων στην τομή θεσμικής και συγκρουσιακής πολιτικής με θεωρητικές προεκτάσεις για ολόκληρη τη σύγχρονη πολιτική κοινωνιολογία. Οι γνωστικοί στόχοι επιμερίζονται σε τρεις βασικούς τομείς: (α) την αποτίμηση του χαρακτήρα και των κοινωνικών επιπτώσεων της κρίσης· (β) την επίδρασή της στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος και στους τρόπους με τους οποίους αυτή επέτεινε τη διαδικασία της μετα-δημοκρατικής συνθήκης· και (γ) τις κοινωνικές-κινηματικές και πολιτικές αντιστάσεις που προκάλεσε.

Α: Η «Μεγάλη Ύφεση»: ένα γνωστός άγνωστος

Η θεωρητικά σαφής και εμπειρικά ευκρινής αποτύπωση της υφής και των επιπτώσεων της «Μεγάλης Ύφεσης» εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τη συγκριτική πολιτική κοινωνιολογία. Επιδιώκοντας να φωτίσει τους τρόπους με τους οποίους η περίοδος αυτή επηρέασε το τρέχον πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, το συνέδριο καλεί για ανακοινώσεις από ευρύ φάσμα των κοινωνικών επιστημών (πολιτική οικονομία, κοινωνική πολιτική, πολιτική και κοινωνική ανθρωπολογία) που θα διερευνούν τους αιτιώδεις μηχανισμούς της κρίσης, τις αφηγήσεις και τον πολιτικό λόγο που την ενέγραψαν στη δημόσια σφαίρα (από ΜΜΕ, υπερεθνικούς οργανισμούς, πολιτικά κόμματα κτλ.), καθώς και την επίδρασή της στην ευρεία διαδικασία της κοινωνικής οργάνωσης και αναπαραγωγής (αγορά εργασίας, υγεία, παιδεία, κατοικία).

Β: Δημοκρατική συρρίκνωση -Μεταδημοκρατία

Σε ένα πεδίο ήδη σοβούσας δημοκρατικής συρρίκνωσης, η μνημονιακή διαχείριση της κρίσης επέδρασε απολύτως καταλυτικά. Στόχος του συνεδρίου είναι η επισταμένη διερεύνηση των συναφών διαδικασιών με διττές επιμέρους επιδιώξεις: Αφενός, ποιες ήταν ακριβώς οι συνέπειες των μνημονίων στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος (συρρίκνωση της νομοθετικής εξουσίας, διακυβέρνηση μέσω πράξεων διοικητικού περιεχομένου, παραθεσμική γιγάντωση της επιρροής υπερεθνικών θεσμών) και, αφετέρου, πώς η μνημονιακή πραγματικότητα επέτεινε την κρίση αντιπροσώπευσης που από πολλού χαρακτήριζε την εν γένει πολιτική λειτουργία. Αν η πρώτη διάσταση αφορά εξελίξεις που άπτονται ενός πολιτειολογικού πυρήνα, η δεύτερη εξετάζει δυναμικές που εκδηλώνονται πρωτίστως στη λειτουργία των κομμάτων: πώς αποτυπώθηκε η κρίση στο κομματικό σύστημα, τι είδους μήνυμα κόμισε η κατάρρευση του μεταπολιτευτικού εμπεδωμένου δικομματισμού, και τι θεωρητικά συμπεράσματα προκύπτουν αναφορικά με το πρόβλημα της γραφειοκρατικοποίησης (και καρτελοποίσης) των κομμάτων στο διαρρεύσαν χρονικό διάστημα;

Γ: Κινηματικές και πολιτικές αντιστάσεις

Όμως η Ελλάδα των μνημονίων χαρακτηρίστηκε και από το ξέσπασμα ενός τεράστιου διεκδικητικού κινήματος ‒δεκάδων μαχητικών απεργιών, καταλήψεων δημόσιων κτιρίων, των κινητοποιήσεων των Πλατειών, πλειάδας πρωτοβουλιών αλληλεγγύης και συγκρουσιακών τοπικών δράσεων‒ που στο σύνολό τους είχαν να αντιμετωπίσουν την εντεινόμενη κρατική καταστολή σε ολόκληρη τη χώρα. Το συνέδριο φιλοδοξεί να περιλάβει εισηγήσεις που διερευνούν τρεις κυρίως τομείς: (α) εξελίξεις στα ρεπερτόρια συλλογικής δράσης: ποιες ήταν οι κύριες αλλαγές που συντελέστηκαν στις μορφές διαμαρτυρίας και πολιτικής συμμετοχής, από ποιες συνθήκες τροφοδοτήθηκαν, και τι είδους αποτελέσματα είχαν; (β) την υποκειμενική βίωση των δράσεων από τα διεκδικητικά υποκείμενα: πώς αποτυπώνεται η εμπειρία της συμμετοχής στις κινητοποιήσεις ενάντια στη λιτότητα και ποιοι παράγοντες επηρέασαν τις κινηματικές διαθεσιμότητες των δρώντων; (γ) πώς καταγράφεται και πώς αποτιμάται ο ρυθμός των συλλογικών δράσεων και πώς ο μετασχηματισμός της διαμαρτυρίας σε πολιτικό πρόγραμμα ‒η πολιτική διαμεσολάβηση της κινηματικής πραγματικότητας‒ από κόμματα και οργανώσεις επηρέασαν τις εξελίξεις;

Καθώς η ελληνική εμπειρία συμπυκνώνει πλειάδα θεωρητικά κρίσιμων διαδικασιών, η θεωρητική της αποτίμηση σε συγκριτική προοπτική αποτελεί κομβικό ζητούμενο.

Το συνέδριο διεξήχθη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα ΙΙ, την Τετάρτη 20 και την Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 2023.

Βρείτε εδώ το πήρες πρόγραμμα και όλα τα βίντεο των εισηγήσεων